Μπερλουσκονιάδα

Η αλήθεια είναι πως δεν περίμενες ποτέ να πεις πως «είναι θετική εξέλιξη η υπερψήφιση του Μπερλουσκόνι από τόσο μεγάλο μέρος της Ιταλικής κοινωνίας». Πάντα αναρωτιόσουν πως είναι δυνατόν να ψηφίζουν για κυβερνήτες ανθρώπους σαν και αυτόν στην πολιτική σκηνή της γείτονος, αλλά να που ήρθε η ώρα να αναρωτηθείς μήπως χρειάζεται τελικά ένας τρελός μαφιόζος για να βάλει φρένο στην ξέφρενη «πολιτική» κατρακύλα που υπαγορεύεται από την Γερμανική ξεροκεφαλιά και εμμονή, και ακολουθείται από το σύνολο της ευρωπαϊκής ένωσης.

Οι ιταλοί, αν μη τι άλλο, απέδειξαν τουλάχιστον ότι υπάρχει και δημοκρατία, η οποία είναι ανώτερη από την μονοδιάστατη άποψη του «σωστού δρόμου» των οικονομολογικών αναλύσεων και των αγορών. Φαίνεται να έχουν τελικά περισσότερο θάρρος απ’ τους έλληνες να υψώσουν ανάστημα και να φωνάξουν πως η διαχείριση της κοινωνίας είναι θέμα πολιτικό και άπτεται της λαϊκής βούλησης και όχι ζήτημα που λύνεται στα γραφεία των οικονομολόγων και των επενδυτών. Όχι πως τρέφεις ελπίδες για ριζικές αλλαγές, έχεις συνηθίσει να βλέπεις μαριονέτες, αλλά τουλάχιστον ο συμβολισμός μιας τέτοιας κίνησης σου αυξάνει λίγο την χαμηλή εκτίμηση που τρέφεις για τις σημερινές κοινωνίες και τους σημερινούς πολίτες. Άλλωστε έχεις πει πολλές φορές πως αν η ευρωπαϊκή ένωση απολέσει τα ιδεώδη στα οποία χτίστηκε τότε δεν αξίζει να είναι κάποιος μέλος της, μπορεί κάλλιστα να περιοριστεί σε μια γερμανική συμμαχία, απελευθερώνοντας τον υπόλοιπο κόσμο από τις βαυαρικές μονομανίες.

Τον τελευταίο καιρό τα πράγματα δείχνουν όλο και πιο ζοφερά, παρότι η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ προσπαθούν να τα παρουσιάσουν αισιόδοξα. Μέσα σε δύο εβδομάδες, δύο από την ευρύτερη οικογένεια έχασαν τη δουλειά τους. Εργαζόταν σε μεγάλες, κερδοφόρες ακόμα, απ’ όσο γνωρίζεις, επιχειρήσεις, οι οποίες τους «άφησαν να φύγουν», να βρουν αλλού τύχη. Όσο και να μετράς τα κουκιά, τόσο βρίσκεις πως το ντελίριο αισιοδοξίας μπορεί να ευοδωθεί μόνο με ένα θαύμα ή μέσα στην θρυαλλίδα της εργαστηριακής οικονομολογίας. Αλλά πάλι τί σημασία έχουν οι κοινωνίες για τις αγορές και τις οικονομολογικές θεωρίες; Οι αριθμοί να είναι καλά και ας δυστυχούν οι άνθρωποι. Οι δεύτεροι δεν μπορούν να αποδείξουν κάτι, ενώ οι πρώτοι είναι το άλφα και το ωμέγα για τον καθορισμό των δεικτών ευημερίας!

Τελικά ίσως ένας Μπερλουσκόνι κανταδόρος είναι αυτό που χρειάζεται αυτή τη στιγμή. Στην τελική, αν ο κόσμος δημιουργούσε κανταδόρους αντί για οικονομολόγους θα ήταν πολύ πιο εύηχος!

Σύγχρονη παραφροσύνη

Η σημερινή ελληνική πραγματικότητα κινείται στα όρια παραφροσύνης. Μόνο έτσι μπορείς να εξηγήσεις την αναγόρευση του Ντερτιλή σε σύγχρονο Σωκράτη ή έστω στο επίπεδο του αμφιλεγόμενου Κολοκοτρώνη. Και αν και, αν λάβεις υπ’ όψη το ποιος έκανε τη σύγκριση, μπορείς να αδιαφορήσεις μειδιώντας, δεν μπορείς να παραβλέψεις το γεγονός ότι πρόκειται για δημόσιο πρόσωπο το οποίο έχει μια κάποια απήχηση σε ένα κάποιο, όχι αμελητέο, κομμάτι της κοινωνίας.

Κάπου εκεί έρχεται και συμπληρώνει τη σκέψη η παιδεία που δίδεται σήμερα στην κοινωνία. Γιατί, κακά τα ψέματα, η παιδεία δεν είναι το σχολείο, αλλά το «διάχυτο συναίσθημα» και η «διάχυτη» διάθεση και κατεύθυνση της κοινωνίας. Γιατί όταν ένας αναγνωρισμένος θεσμικός φορέας εκστομίζει τέτοιες αστήρικτες συκοφαντίες, διότι από πλευράς Σωκράτη περί συκοφαντίας πρόκειται και η σκόνη από τα κοκαλάκια του κάπου θα προσπαθεί να κουνηθεί από τη θέση της μπας και τρίξει, κάπου, κάποιος κουνά συγκαταβατικά το κεφάλι, ένα άλλος λέει «βρε λες;» και κάποιος τρίτος μαθαίνει διαστρεβλωμένα την σημασία ανθρώπων, πράξεων, ιδεών και ιστορίας.

Βέβαια, για τη διάχυτη ελληνική παιδεία δεν έχεις και πολλά θετικά να μνημονεύσεις. Λίγα, πολύ καλά, πολύ καλύτερα από οπουδήποτε αλλού, ναι, έχεις, αλλά αυτά τελειώνουν στο εσωτερικό ενός μικρού, αλλά ευτυχώς σημαντικού, ποσοστού οικογενειών, και μετά, με το που βγαίνεις στο δρόμο ξεκινά το χάος. Να σκεφτείς τους πολίτες στην ουρά στο μουσείο, έξω από την έκθεση του μηχανισμού των Αντικυθήρων;  Να σκεφτείς τον χώρο και τη διαμόρφωσή του από τους προύχοντες και την ελληνική πολιτεία; Να σκεφτείς την οδηγηκή συμπεριφορά των γονέων που αντιγράφουν τα παιδιά, ή την συμπεριφορά της πολιτείας απέναντι στους οδηγούς; Να σκεφτείς… άστο, κατάθλιψη θα σε πιάσει˙ η «διάχυτη παιδεία των ελλήνων» δεν διαφέρει σε παραφροσύνη από την ταύτιση του Ντερτιλή με το Σωκράτη.

Ο φορολογικός παραλογισμός της Ελληνικής κυβέρνησης βέβαια ξεπερνά τα όρια παραφροσύνης του ανόητου που συγκρίνει την κορυφή με τα τάρταρα, αλλά και αυτή η σκέψη στην παιδεία τελικά θα καταλήξει. Διότι όταν διατυμπανίζεις πως «θα βάλουμε όλοι ένα χεράκι, ανάλογα με την ικανότητά μας», και τελικά οι ικανότεροι παραμένουν πάντα στο απυρόβλητο, ενώ τα συνήθη υποζύγια δεινοπαθούν για να απομένουν μερικά δισεκατομμύρια στους λίγους εκλεκτούς τζογαδόρους των χρηματιστηρίων και του θεαθήναι, μάλλον εκπαιδεύεις ακόμα και τα υποζύγια στη φοροδιαφυγή. Ακόμα και ιδεολόγο μπορεί να κολάσει αυτή η κυβέρνηση… και η προηγούμενη, και η προ-προηγούμενη, για να λέμε και του στραβού το δίκιο, αν ο Σωκράτης ζούσε σήμερα δεν θα κινδύνευε να συκοφαντηθεί – δεν θα είχε πεθάνει στη φυλακή για την ιδέα της πολιτείας.

Βέβαια, τώρα, εδώ που τα λέμε, γιατί να φροντίσει η πολιτεία να δώσει σωστή παιδεία στους νέους; Η πολιτεία δεν είναι τίποτε άλλο από το σύνολο των πολιτών. Αλήθεια, οι πολίτες σήμερα τί παιδεία θέλουν για τα παιδιά τους; Ξεκινώντας θέλουν μια τηλεόραση με ανόητες εικόνες να απασχολεί το παιδί για να μπορούν αυτού αμέριμνοι να ασχολούνται «με τη δουλίτσα τους» και τις προσωπικές τους ασχολίες. Στη συνέχεια θέλουν, στα διαλείμματα της τηλεοπτικής αποχαύνωσης, τα παιδιά τους να έχουν μια πληθώρα ασχολιών, «δραστηριοτήτων» όπως ονομάζονται στο σύγχρονο, πολιτισμένο κόσμο, για να μπορούν και «δραστηριοποιούνται», να «ανακαλύπτουν την κλίση» τους και να «ζήσουν το παραμύθι». Μετά θέλουν ένα σχολείο που θα εισάγει το παιδί τους στο πανεπιστήμιο για να γίνει μεγάλο και τρανό. Και μετά θέλουν μια δουλίτσα για να βγάζει χρήματα και να μπορεί να ζει τη μεγάλη ζωή που του προβλήθηκε στην τηλεόραση.

Σε όλο αυτό το σύνολο επιθυμιών η γνώση και το βιβλίο έχουν μηδενική θέση. Άσε που η πολυδιάσπαση προσοχής και χρόνου έχει εκμηδενίσει κάθε υποψία γνώσης και βιβλίου. «Μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις, αλλά για το παιδί σας θέλετε ακριβώς τις χίλιες λέξεις που θα δραστηριοποιήσουν και θα αναπτύξουν το μυαλό και όχι την μία εικόνα»  έλεγε εκείνο το άρθρο, κι εσύ συμπλήρωσες: «και όχι την μόνη, πεζή εικόνα που απλά θα του το κάψει το μυαλό αντί να το αναπτύξει». Κι όμως, οι σημερινοί γονείς αντί να αναπτύξουν το μυαλό του παιδιού τους, ή να το αφήσουν να αναπτυχθεί μόνο του, το καίνε με την τηλεόραση και τις μοντέρνες πολυδραστηριότητες που το κρατούν απασχολημένο, και αυτοί ασχολούνται ήσυχοι με την δουλίτσα τους και τις ασχολίες τους, ικανοποιημένοι με την προσφορά -  φορτίο προς το ον που μεγαλώνουν. Ένα ον που μπορεί άνετα να βρει φυσιολογική τη σύγκριση Σωκράτη-Ντερτιλή, και που θα εκφράζεται μέσα από δέκα με δεκαπέντε λέξεις και λόγο «συντομογραφικό», τύπου facebook και SMS, αλλά ανίκανο να αναπτύξει μια παράγραφο για μια ιδέα, όπως η πολιτεία, ή δημοκρατία, ή να αναφερθεί στο Σωκράτη και τα πιστεύω του.

Μήπως τελικά η κοινωνία έχει ακριβώς την παιδεία που θέλει; Ή μάλιστα, έχει πολύ καλύτερη παιδεία από αυτή που πραγματικά θέλει; Αλλά βλέπεις οι άνθρωποι, αντί να κοιτάξουν τους ανθρώπους, κοιτούν την οικονομία, την κρίση, τα χρήματα, και νομίζουν κι όλας ότι έτσι υπηρετούν τον άνθρωπο. Το ίδιο άλλωστε κάνουν και οι γονείς που «δουλεύουν για να μη λείψει τίποτε από το παιδί τους», αλλά λείπουν οι ίδιοι και η παιδεία που θα μπορούσαν να του δώσουν. Εν τέλει, τί θα μάθει αυτό το παιδί; Ότι το χρήμα φέρνει την ευτυχία κι ότι ο καπιταλισμός βοηθάει τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας! Κι ας μαθαίνει να γράφει στην έκθεση το αντίστροφο! Και ποιος φταίει; Η παιδεία του, και όχι ο φιλόλογος του σχολείου του.

Πριν κάμποσα χρόνια η ελληνική κοινωνία διαπληκτιζόταν ανάμεσα στις λέξεις «αρωγή και ευδοκίμηση». Ε ναι, σήμερα η κοινωνία αυτή έχει την παιδεία που αποζητά…