Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2009

Οικονομική και περιβαλλοντική κρίση

Στη σύγχρονη κοινωνία όλες οι δραστηριότητες «πηγάζουν» από το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης το οποίο αυτή έχει υιοθετήσει. Ένα μοντέλο που στηρίζεται στην «υπόθεση επαρκών πόρων για ανάπτυξη». Η υπόθεση αυτή όμως είναι απολύτως εσφαλμένη αφού ο πλανήτης μας, η κοινωνία μας η ίδια, είναι συστήματα πεπερασμένων πόρων. Η αμετροέπεια στην οποία έσυρε κυριολεκτικά η υπόθεση επαρκών πόρων τον άνθρωπο είναι υπεύθυνη για τις περισσότερες «πληγές» του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού. Υπό αυτή την έννοια, η διατύπωση της φράσης «για το φαινόμενο του θερμοκηπίου ευθύνονται οι οικονομολόγοι» είναι πέρα για πέρα αληθής, αφού αυτοί είναι που υιοθέτησαν την υπόθεση επαρκών πόρων και οδήγησαν στην εγκατάσταση του ισχύοντος μοντέλου ανάπτυξης.
Με «πρόσχημα» την οικονομική κρίση που βιώνει ο πλανήτης σήμερα, οι δύο ισχυρότεροι πυλώνες της ευρωπαϊκής ένωσης, η Γαλλία και η Γερμανία, ζητούν ήπια μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, χωρίς καν προσχήματα, δεν προτίθενται να δεσμευτούν σε ελάττωση εκπομπών κατά 40%, παρότι κρίνεται αναγκαίο για μια αρχική σταθεροποίηση της παρούσας κατάστασης. Κι όμως, εν μέρει η οικονομική κρίση οφείλεται και στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την ποιότητα και τη ζωή των αναπτυσσόμενων φυτών και εκτρεφόμενων ζώων. Από αυτούς, οι κυριότεροι είναι η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις. Σήμερα, η ραγδαία επιδείνωση των παραμέτρων αυτών έχει επιφέρει ελάττωση της ποσότητας αλλά και της ποιότητας παραγωγής με άμεση συνέπεια την αύξηση των τιμών των τροφίμων. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα που βιώνει ο πλανήτης εντείνουν το πρόβλημα, αφού η παρατεταμένη περίοδος ξηρασίας ελαττώνει την απόδοση της γεωργίας ενώ οι πλημμύρες σαπίζουν τα καλλιεργούμενα φυτά. Σημασία δεν έχει ο όγκος της βροχόπτωσης, αλλά η κατανομή της κατά τη διάρκεια της παραγωγικής περιόδου. Τελικά, η παραγωγή τροφής καταστρέφεται και το σύστημα οδηγείται σε περεταίρω αύξηση των τιμών.
Ταυτόχρονα, η κλιματική αλλαγή έχει προκαλέσει κύματα περιβαλλοντικής μετανάστευσης, δυσχεραίνοντας τις οικονομίες και θίγοντας την βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Τα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούνται ευθύνονται με τη σειρά τους για την υποβάθμιση των οικονομικών δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές. Έτσι λοιπόν, η μεταβολή του κλίματος του πλανήτη φέρει το δικό της μερίδιο ευθύνης για τη σημερινή οικονομική κρίση, γεγονός που υποδεικνύει πως τα δύο αυτά αλληλένδετα προβλήματα δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν μεμονωμένα, αλλά από κοινού. Συνεπώς, η προσχηματική αιτιολόγηση της άρνησης μέτρων λόγω της οικονομικής κρίσης δεν είναι τίποτε παραπάνω από προκάλυμμα εξυπηρέτησης συμφερόντων πρόσκαιρης και αμετροεπούς κερδοφορίας.
Ένα από τα βασικά ρυθμιστικά στοιχεία του κλίματος το οποίο θίγεται σημαντικά από την οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπινων κοινωνιών είναι το δάσος. Στη σύγχρονη πραγματικότητα πρέπει η κοινωνία να αντιληφθεί πως η «γη για χρήση» δεν μπορεί να αξίζει παραπάνω από τη «γη για δάσος». Η απώλεια των δασικών εκτάσεων συνεπάγεται απώλεια αέρα, νερού και βιοποικιλότητας. «Χάνοντας το δάσος, χάνουμε ζωή». Η τιμολόγηση της εκμεταλλεύσιμης γης ακριβότερα από τη δασική, σύμφωνα με το ισχύον οικονομικό μοντέλο, ισοδυναμεί στο σύγχρονο «χρηματιστήριο αξιών» με τιμολόγηση του θανάτου ακριβότερα απ’ τη ζωή.
Το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι πρωτίστως πολιτικό. Σε μια κοινωνία που παραβλέπει τους υπόλοιπους πυλώνες της αειφορίας και ασκεί την πολιτική της με βάση μόνο οικονομικούς στόχους, η εσαεί βιωσιμότητά της είναι αμφιλεγόμενη. Σήμερα, ακόμα και οι χρηματικές επιδοτήσεις από κίνητρο για υιοθέτηση βιώσιμων δραστηριοτήτων έχουν μετατραπεί σε «ευκαιρίες» και σε κερδοφόρους «επιχειρηματικούς τακτικισμούς». Σήμερα το ισχύον οικονομικό διαχειριστικό σχήμα καταστρέφει την ίδια την πολιτική. Σήμερα η κοινωνία, ενόσω η πλανητική υπερθέρμανση κρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη επάνω από το κεφάλι της, βρίσκεται μπροστά σε ένα από τα κυριότερα σημεία καμπής της ανθρωπότητας. Πρέπει να αντιληφθεί πως οι πόροι, υλικοί, ενεργειακοί, ακόμα και ανθρώπινοι, δεν είναι επαρκείς για τους αμετροεπείς ρυθμούς ανάπτυξης. Η γη, κάθε σύστημα, όσο μεγάλο και αν είναι, έχει μια φέρουσα ικανότητα και ο άνθρωπος δεν μπορεί να καταναλώνει πάνω από αυτή, εξαντλώντας έτσι το πλανητικό σύστημα. Τη συμπεριφορά αυτή, απ’ όλα τα ζώντα πλάσματα, την υιοθετούν μόνο οι ιοί και είναι αμφιλεγόμενο κατά πόσο οι τελευταίοι αποτελούν ζωή.

9 σχόλια:

  1. πολυ καλο. Να προσθεσω οτι οι ιοι δεν ειναι "οργανισμοι" γιατι δεν εχουν DNA για να αναπαραγονται, μονο RNA. Γιαυτο χρειαζονται ενα ξενιστή.

    Ολη η ιστορια με το κλιμα και τους αρνητες του ειναι όχι οτι δεν συμβαινουν αυτα που συμβαινουν, αλλα ότι η αιτια δεν ειναι ανθρωπογενης, οποτε καλα θα κανουμε να τα αφησουμε ολα ως εχουν

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Η απάντηση προς τους αρνητές είναι απλή. Κατ’ αρχάς, ακόμα και αν το πρόβλημα δεν είναι ανθρωπογενές, δεν βλάπτει ο άνθρωπος να προσπαθήσει να το επιδιορθώσει. Όσον αφορά τώρα στην προέλευση, αναρωτιέμαι γιατί η «επιστημονική κοινότητα» τσακώνεται για τους μηχανισμούς των πολυπαραμετρικών συστημάτων, χωρίς να βγάζει άκρη λόγω επιχειρημάτων του τύπου: «πώς αποδεικνύεται η βλαπτική δράση του τσιγάρου ή του απεμπλουτισμένου ουρανίου», και δεν καταφεύγει στην απλή αρχή της διατήρησης της μάζας αλλά και την ίδια τη βιομηχανική πρακτική που οι αρνητές «προσπαθούν να προστατέψουν». Είναι πασίγνωστο, και η βιομηχανία στηρίζεται ακριβώς σε αυτό, πως αν στο ισοζύγιο μάζας ενός κλειστού συστήματος υφίσταται ρυθμός συσσώρευσης ή ρυθμός κατανάλωσης, τότε το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργεί συνεχώς και αδιαλείπτως, αλλά πρέπει να διακόπτεται η λειτουργία του ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Όσο οι «αρνητές» δεν βρίσκουν τρόπο να «διακόψουν» τη λειτουργία του (κάθε) κλειστού πλανητικού συστήματος, καλό θα ήταν να συμμορφωθούν στις απαιτήσεις συνεχούς λειτουργίας. Για εμένα δεν υπάρχει αμφιβολία πως η βάση του αρνητισμού βρίσκεται στη ζήτηση για κερδοφορία και όχι σε επιστημονική τεκμηρίωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ευστοχότατες οι παρατηρήσεις και η οικονομική/πολιτική βάση του προβλήματος.
    Φοβάμαι μάλιστα ότι τώρα αρχίζουν τα δύσκολα.

    Να διορθώσω μόνο πως ιοί υπάρχουν με RNA αλλά και DNA. Ο λόγος που επιθυμούν το κύτταρο-ξενιστή δεν είναι το νουκλεϊκό τους οξύ, αλλά η ανάγκη εκμετάλλευσης του βιοχημικού εξοπλισμού του κυττάρου προς όφελος τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. πολυ καλη η αναπτυξη του κειμενου
    πιστευω οτι γινονται προσπαθειες σοβαρες να διορθωθει ολο αυτο απλα θα πρεπει και λιγο σε ατομικο επιπεδο ο καθενας να αποκτησει την υπευθυνοτητα και την νοοτροπια του να προσεχει που ζει και αναπνευει

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος7/12/09 2:05 μ.μ.

    ωραία τα λες, Καμ.
    Αν έχεις όρεξη και χρόνο, κάνε ένα ποστάκι και για το πώς δουλεύει το carbon market, είναι νομίζω εξαιρετικά αποκαλυπτικό το σκεπτικό τους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Εξαιρετικά σφαιρικό. Θα το κλέψω για τηνε ργασία του γιου μου...σε φιλω .Κι αυτό που λεει η Κροτ εχει σημασία...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. To κακό Μάνο μου είναι πως η ισορροπία του πλανητικού συστήματος, και άρα και το κλίμα, αποκαθίστανται πολύ αργά, επειδή είναι ακριβώς πολυπαραγοντικά συστήματα. Αυτό σημαίνει πως οι τελικές επιπτώσεις όσων έχουμε ήδη κάνει δεν έχουν ακόμη φανεί στον ορίζοντα. Συνεπώς έχεις δίκιο, τώρα αρχίζουν τα δύσκολα γιατί μόλις «οσμιστήκαμε» πως δημιουργήσαμε πρόβλημα, δεν βιώσαμε το πρόβλημα αυτό καθ’ εαυτό.

    Σε προσωπικό επίπεδο σκώληξ μου (είναι γνωστή η απέχθειά μου στην χρήση της έννοιας «ατομικός» εκτός των επιστημών της φυσικής και της χημείας, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) είναι δεδομένο πως ο καθένας μας πρέπει να αποκτήσει υπευθυνότητα. Απλά αυτό δεν πρόκειται να δώσει καμία λύση μιας και σε προσωπικό επίπεδο κανείς μας δεν γνωρίζει τον πλήρη κύκλο ζωής όσων χρησιμοποιεί καθημερινά. Οι λύσεις είναι μόνο πολιτικά θέματα. Εκτός και αν μιλάμε για μια ουτοπική κατάσταση στην οποία το 100% του πληθυσμού θα «αλλάξουν μυαλά» ως δια μαγείας, συμπεριλαμβανομένων φυσικά και των προέδρων των πετρελαϊκών βιομηχανιών.

    Πιστεύω πως η νοοτροπία του «ο ρυπαίνων πληρώνει» κροτ μου έχει καταδικαστεί πολλάκις από εμένα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το μόνο που πετυχαίνει είναι να λύνει τα χέρια όσων έχουν χρήματα για δικαιώματα έκλυσης και να εξαναγκάζει τους υπόλοιπους να αυξήσουν τους ρυθμούς ανάπτυξής τους για να μπορέσουν να πληρώσουν το χρέος. Όταν όμως το πρωτεύον πρόβλημα είναι ο ίδιος ο ρυθμός ανάπτυξης, αντιλαμβάνεται κανείς πως η νοοτροπία αυτή εντείνει το πρόβλημα αντί να το λύνει. Η τακτική αυτή θα έδινε κάποια λύση αν το κόστος των δικαιωμάτων μετέτρεπε αυτομάτως τις διεργασίες σε κοστοβόρες αντί για κερδοφόρες, κάτι που όμως θα μπορούσε να συμβεί μόνο αν τα κόστη αυτά και ήταν δυσβάσταχτα, αλλά και δεν «περνούσαν» στις τιμές των προϊόντων. Σε κάθε άλλη περίπτωση αποτελούν απλά άλλο ένα «χρηματιστηριακό παίγνιο».

    Ρίτσα μου φυσικά και μπορείς να το «κλέψεις». Πιστεύω πως ο γιός σου δεν θα το χρησιμοποιήσει κερδοσκοπικά και θα αναφέρει την πηγή του, ενώ δε θα διαστρεβλώσει το νόημά του, όπως ορίζουν τα πνευματικά μου δικαιώματα του τόπου τούτου :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Σίγουρα μόνο πολιτικό; Εμείς δεν έχουμε δύναμη στα χέρια μας; Στις απλές καθημερινές κινήσεις μας εντείνουμε το φαινόμενο, τα φαινόμενα. Όλες μας οι κινήσεις επηρεάζουν λιγότερο ή περισσότερο, όλες μας οι αποφάσεις.
    Και αθροιστικά έχουμε μεγαλύτερη δύναμη (συνήθως καταστρεπτική) από όποια πολιτική απόφαση...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Όχι κιτσομήτσε μου, όπως είπα και στη σκώληξ, το πρόβλημα είναι πως εσύ δεν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις κάτι. Η πηγή του ρεύματος που καις καθορίζεται από τις πολιτικές αποφάσεις. Εσύ για να αλλάξεις τον κόσμο πρέπει να γνωρίζεις και να απαρνηθείς πλήρως την σημερινή πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει για όλα τα μέσα που χρησιμοποιείς, το ίδιο ισχύει και για τον σχεδιασμό που κάνεις σε προσωπικό επίπεδο, όταν σου επιβάλλεται εξαναγκαστικά η πλήρωση του οικονομικού παράγοντα, χωρίς να έχουν ληφθεί υπ’ όψη οι περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί όροι. Οι κινήσεις σου δεν είναι «ελαστικές» για να τις διαμορφώσεις, το μεγαλύτερο μέρος τους καθορίζεται αιτιοκρατικά από τη σχεδιαζόμενη πολιτική.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Για πες...