Το ατύχημα του Μάη

Εδώ και κάμποσα χρόνια κυκλοφορεί η φήμη πως αν κουνήσει τα φτερά της μια πεταλούδα στο Πεκίνο κρυολογεί η Γουόλ Στριτ από το αεράκι που σχηματίζεται. Φαντάσου δηλαδή τι έχει να γίνει αν βγει η Ελλάδα από το ευρώ! Προφανώς και όλους μας βολεύει να παραμείνει μέσα ανεξαρτήτως των επιχειρημάτων που μπορεί να φέρουμε υπέρ ή κατά της εξόδου, ας μην κοροϊδευόμαστε. Κανένας δε διανοείται καν την έξοδό της και κανένας δεν μπορεί να προετοιμαστεί γι’ αυτή ό,τι και αν λέει˙ εδώ δεν μπορεί να προετοιμαστεί για το κούνημα των φτερών της πεταλούδας!

Χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι η Ελλάδα δε θα βγει από το ευρώ, διότι το να μην διανοείσαι κάτι και να μην μπορείς καν να προετοιμάζεσαι γι’ αυτό, δεν σημαίνει ότι δε θα συμβεί κι όλας, ατυχήματα ή/και αψυχολόγητες ενέργειες πάντα συμβαίνουν, η όλη «παραφιλολογία» της εξόδου όμως δεν είναι τίποτε άλλο από προπαγάνδα την οποία ο καθένας και η κάθε πλευρά χρησιμοποιεί κατά το δοκούν και για να απειλήσει τους «απέναντι» ώστε να περάσουν οι θέσεις της. Και όλη αυτή η παραφιλολογία γίνεται για να μην ασχοληθεί ο κόσμος με το πραγματικό ζήτημα που είναι ακριβώς «οι θέσεις» αυτές, η εφαρμοσιμότητά τους, οι πιθανότητες η καθεμία από αυτές να φέρει πραγματική λύση και τα αποτελέσματά τους. Δηλαδή η πολιτική που ακολουθείται και που θα ακολουθηθεί στο μέλλον και κατά πόσο η κοινωνία η οποία θα δημιουργηθεί είναι αυτό που αρέσει στον κόσμο, ή αν ο κόσμος θα προτιμούσε μια διαφορετική κοινωνία, ή αν η κοινωνία που θα προτιμούσε είναι εφικτή και πώς. Βάζοντας ένα νόμισμα ευρώ μπροστά από τα μάτια μας κρύβουμε από πίσω ολόκληρη την εικόνα του κοινωνικού περιβάλλοντός μας. Ας μην ξεχνάμε όμως, αν κάποιος μας απειλήσει με ένα πιστόλι λέγοντας: «τα λεφτά σου ή τη ζωή σου», οι περισσότεροι από εμάς θα απαντούσαμε: «πάρ’ το πορτοφόλι μου και άσε με να ζήσω». Ας το σκεφτούμε αυτό καλά πριν αποφασίσουμε να παραμείνουμε στο ευρώ «με κάθε κόστος».

Τον τελευταίο καιρό δεν είχε ακουστεί λέξη για την «ατμομηχανή της οικονομίας μας», την οικοδομή. Ένα από τα θετικά του μουδιάσματος που έφερε το εκλογικό αποτέλεσμα του Μαΐου. Σε σημερινή πολιτική συζήτηση όμως επανήλθε στο προσκήνιο. Ο λόγος φυσικά για να στηριχθεί στην επόμενη κοινοβουλευτική περίοδο. Έτσι, σαν μέτρο, όπως και τόσα που προτείνονται, χωρίς να συζητηθεί καν η ορθότητα, αλλά με μόνο επιχείρημα πως «είναι η ατμομηχανή της οικονομίας μας». Μα μήπως και ένα από τα προβλήματα της οικονομίας μας δεν ήταν πως στηριζόταν κυρίως στην οικοδομή; Και μήπως δεν είναι ζητούμενη η παραγωγή για να υπάρξει λύση; Ας στηρίξουμε όμως την οικοδομή, χωρίς να νοιαζόμαστε πως τα κτίρια ούτε μπορούν να αυξήσουν τις εξαγωγές, ούτε και τρώγονται για να βοηθήσουν στην αυτάρκεια της χώρας και στην ελάττωση των εισαγωγών. Για την ακρίβεια, η οικοδομή προϋποθέτει εισαγωγές πρώτων υλών, οπότε ας τη στηρίξουμε, στηρίζουμε έτσι την οικονομία τρίτων χωρών και τα έσοδα των εργολάβων, τί σημασία έχει αν δεν προσφέρει λύση στο ελληνικό πρόβλημα; Δεν θα αργήσει φυσικά να έρθει στο προσκήνιο και ο κλάδος του αυτοκινήτου, η βοηθητική «μηχανή της οικονομίας». Αλλά κι αυτός εισαγωγές προϋποθέτει, παραγωγή ή εξαγωγές δε δημιουργεί οπότε είναι ν’ αναρωτιέται κανείς για τις προτάσεις όσων πολιτικών έχουν ως μόνο γνώμονα πολιτικής τους την παραμονή της χώρας στο ευρώ! Γιατί με τέτοιες προτάσεις το σίγουρο είναι πως δεν θα εξασφαλίσουν την Ελλάδα στο ευρώ! Λίγες θέσεις εργασίας θα εξασφαλίσουν, αλλά σε λάθος πόστα, και η κατάσταση θα δυσχεραίνει.

Η κατάληξη όλων φυσικά είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αν και «παίζουν» λιγότερο από την οικοδομή και το αυτοκίνητο. Εκεί βέβαια όλοι θα συμφωνήσουν πως εδώ έχουμε και παραγωγή, αλλά και πιθανή εξαγωγή. Πόσοι άνθρωποι βέβαια θα απασχοληθούν για να καρπωθούν αυτό το κέρδος κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί, ούτε την έκταση που θα πρέπει να έχει μια τέτοια επένδυση ώστε να εξασφαλίσει και εξαγωγές. Θα μείνει άραγε καθόλου χώρος για να ζήσουν άνθρωποι σε αυτόν τον τόπο; Οπότε καλύτερα να μη γίνεται εκτενής λόγος και να μην φαίνονται υπολογισμοί. Καλύτερα επίσης να μην μπαίνουμε και βαθειά στα ζητήματα αυτά, γιατί μπορεί κάποιος να ρωτήσει: «αν το πρόβλημα της Ελλάδας ήταν η δραστηριοποίηση σε πολύ περιορισμένο φάσμα δραστηριοτήτων, και μάλιστα μη-παραγωγικών, όπως το εμπόριο αυτοκινήτων και καταναλωτικών αγαθών και η οικοδομή, η προσθήκη σε αυτές άλλης μίας μόνο δραστηριότητας, μπορεί να οδηγήσει στη λύση του προβλήματος;»

Ναι, καλύτερα να μη ρωτήσει κάποιος μια ερώτηση στην οποία η απάντηση είναι όχι. Όπως και ο τουρισμός άλλωστε από μόνος του δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα, γιατί τότε η Ελλάδα δεν θα είχε πρόβλημα, έτσι και ο ήλιος και ο αέρας από μόνα τους δεν μπορούν να λύσουν το πρόβλημα. Αλλά η οργάνωση ενός εύρους παραγωγικών δραστηριοτήτων είναι δύσκολο να γίνει από ανθρώπους που προσπαθούν να εξυπηρετούν συμφέροντα, οπότε ο πολίτης μάλλον θα είναι καταδικασμένος να ακούει την ευρωπροπαγάνδα από τους εγχώριους αλλά και τους αλλοδαπούς πολιτικούς, γιατί η ανάλυση πολιτικών και στόχων είναι δύσκολη και, που ξέρεις, μπορεί και να οδηγήσει σε «ατυχήματα» πολύ χειρότερα από το «ατύχημα» που βρήκε την ευρωπαϊκή οικογένεια στις 6 Μαΐου του σωτήριου έτους 2012!

Οι εκλογές και η Ευρώπη

Όποιος θέλει τα πολλά χάνει και τα λίγα. Αυτό τουλάχιστον λέει ο θυμόσοφος λαός, που συνήθως έχει δίκιο. Κι αυτή τη φορά πραγματικά φοβάσαι πως κάπως έτσι θα καταλήξει η κατάσταση.

Στις τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις καταδίκαζες πάντα την τακτική που είχαν οι πολιτικοί αρχηγοί να ζητούν αυτοδυναμία. Επίσης, διαχρονικά καταδίκαζες πάντα την απαίτηση να ψηφίζονται όλα τα νομοσχέδια, ή αλλιώς οι κυβερνήσεις θα οδηγούσαν τη χώρα σε εκλογές. Πάντα πίστευες πως πρέπει να μετρώνται τα κουκιά που έδωσε ο λαός, όπως αυτά αντιλαμβάνονται τη βούληση του λαού, κι όχι όπως προστάζει μια κάποια κομματική πειθαρχία.

Δυστυχώς όμως φαίνεται να αποδεικνύεται πως ακόμα και αν ο λαός το θέλει, το θέλει άραγε ή απλά κατά τύχη προέκυψε, το πολιτικό σύστημα της Ελλάδας δεν είναι ικανό για δημοκρατικές κυβερνήσεις. Φαίνεται να αντέχει μόνο αυτοδύναμα σχήματα και να αναλώνεται συνεχώς σε παιγνίδια που υποσκάπτουν τις αντίπαλες πολιτικές δυνάμεις. Ελπίζεις μόνο να μην αναποδογυρίσει η κατάσταση και οι νικητές γίνουν ξάφνου ηττημένοι, γιατί για πρώτη φορά εδώ και καιρό η αριστερά δείχνει να σηκώνει κεφάλι.

Η όλη κουβέντα, σε παγκόσμιο σχεδόν επίπεδο, έχει επικεντρωθεί στην παραμονή ή όχι της Ελλάδας στο ευρώ. Ερώτημα το οποίο έχει φορτιστεί συναισθηματικά, οικονομικά, πολιτικά, αλλά όλοι φαίνεται να το κοιτούν μόνο από την οικονομική του διάσταση. Για τους θιασώτες του οικονομικού φιλελευθερισμού το βρίσκεις απόλυτα λογικό, η μονοδιάστατη σκέψη τους αδυνατεί να δει άλλες παραμέτρους, αλλά για τον υπόλοιπο πολιτικό κόσμο είναι εντελώς παράλογη η απόλυτη προσήλωση στον οικονομικό μόνο παράγοντα. Ναι, αναγνωρίζεις φυσικά την αναγκαιότητα ικανοποίησης και αυτού, αλλά μήπως τελικά είτε υπέρ, είτε κατά το δεις, τα μονοδιάστατα αυτά επιχειρήματα καταλήγουν να είναι λαϊκιστικά; Μήπως όλη αυτή η συζήτηση δεν γίνεται με στόχο να τρομοκρατήσει από τους μεν, να λυτρώσει από τους δε;

Παρότι υπάρχουν πολλά επιχειρήματα και για τις ωφέλειες της παραμονής στο ευρώ, αλλά και για τις ωφέλειες αποχώρησης από αυτό, στις συζητήσεις όλα περιορίζονται και πάλι στο οικονομικό επίπεδο. Από οικονομικής σκοπιάς, (αν και δεν θεωρείς ντε και καλά πως η Ελλάδα πρέπει να αποχωρήσει) είτε εντός, είτε εκτός ευρώ και η Ελλάδα θα επιζήσει, και η υπόλοιπη Ευρώπη. Αν δεν γίνει «απόσχιση», σίγουρα τα πράγματα θα είναι πιο εύκολα, ενώ στην αντίθετη περίπτωση θ’ ανοίξουν για όλους οι ασκοί του Αιόλου. Αλλά και με τους δύο τρόπους, ο κόσμος θα συνεχίσει την πορεία του.

Η δική σου ένσταση για την απόσχιση του οποιουδήποτε κράτους από την νομισματική ενοποίηση βρίσκεται στο ότι αυτό θα ξεκινήσει την αποδόμηση μιας μεγάλης ιδέας που είχαν κάποτε οι ευρωπαίοι πολιτικοί και που σήμερα φαντάζει απόμακρη και αδύνατη αν αναλογιστεί κανείς τα πολιτικά ανδρείκελα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο τιμόνι της Ευρώπης. Σίγουρα δεν διαθέτουν ούτε το μισό από το ανάστημα και την αξιοσύνη όσων προ λίγων χρόνων οραματιζόταν ένα κοινό μέλλον για την ευρωπαϊκή ήπειρο, τρομαγμένοι από όσα διαδραματίστηκαν εκεί  πίσω, το ’40, και από την πιθανότητα να ξαναγίνουν τα ίδια στο μέλλον.

Από τότε βέβαια έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και οι μεγάλες ιδέες χάθηκαν, οι κοινωνίες, η πολιτική, οι πολιτικοί οι ίδιοι πουλήθηκαν όσο όσο στις αγορές και σήμερα όσο ποτέ άλλοτε είναι φανερό πως οι φόβοι των ηγετών που δημιούργησαν την ενωμένη Ευρώπη μπορεί να γίνουν πραγματικότητα, ενώ το δημιούργημα τους  είναι έτοιμο να καταρρεύσει υπό το αβάσταχτο βάρος της μονοδιάστατης θεώρησης του οικονομικού φιλελευθερισμού, που κατατρώει τις σάρκες της γηραιάς ηπείρου καταλύοντας κάθε κοινωνική και πολιτική διάσταση της ευρωπαϊκής ενοποίησης που αυτοί οραματίστηκαν. Είναι πραγματικά να αναρωτιέσαι αν η διατήρηση αυτού του εκτρώματος αρμόζει την οποιαδήποτε προσπάθεια, ή είναι καλύτερη η κατακρήμνιση του, αλλά από την άλλη δεν διαβλέπεις καμία ελπίδα αναδόμησης αυτής της ιδέας στο άμεσο μέλλον, αν η ευρωπαϊκή ένωση σήμερα καταρρεύσει.

Πάει καιρός, μετράει από τα φοιτητικά σου χρόνια, που πίστευες σε μια ευρωπαϊκή ενοποίηση με γνώμονα τους ανθρώπους, τη συνεργασία τους και το σεβασμό στις ιδιαιτερότητες του κάθε κράτους μέλους. Συνεχίζεις να πιστεύεις πως καλύτερα είναι να προσπαθήσει κανείς να διορθώσει τα προβλήματα που δημιούργησαν οι σύγχρονοι μικρόπνοοι «πολιτικοί διαχειριστές» που διαδέχτηκαν τους πολιτικούς ηγέτες του παρελθόντος, παρά να ταχθείς υπέρ της κατάρρευσης του όποιου οικοδομήματος έχει χτιστεί μέχρι σήμερα.

Η αλληλεγγύη σίγουρα είναι αμφίδρομη, αλλά επίσης η αλληλεγγύη δεν δίδεται με τους όρους των αγορών και της κερδοσκοπίας. Η Ελλάδα σίγουρα υποχρεούται να τηρεί τις δεσμεύσεις της προς τους συνεταίρους της, αλλά και οι συνέταιροί της υποχρεούνται να βλέπουν τις ατραπούς στις οποίες οδηγούν οι εμμονές τους και να αποδεσμεύουν από μόνοι τους από «υποχρεώσεις» που καταστρέφουν την «ομότιμη» κατά τ’ άλλα χώρα, αλλά και πλήττουν ανεπανόρθωτα τις ευρωπαϊκές ιδέες. Γιατί αν η Ευρώπη σήμερα αποφασίσει να γίνει μια Ευρώπη των αγορών και όχι μια Ευρώπη των λαών, μια Ευρώπη της επιβολής και όχι μια Ευρώπη των πολυποίκιλων κοινωνιών, μια Ευρώπη του χρήματος και όχι μια Ευρώπη των ανθρώπων, τότε αυτή η Ευρώπη δεν αξίζει ούτε να την στηρίζεις, αλλά ούτε να ανήκεις σε αυτή.

Απολογισμός

Ακούγοντας τις δηλώσεις του αρχηγού της ακροδεξιάς, με αφορμή την είσοδό της στη βουλή, δεν μπορείς να αποφύγεις τον παραλληλισμό με έναν άλλο «ηγέτη» που εξελέγη πριν από καμιά εβδομηνταριά χρόνια, δημοκρατικά, με στόχο να «αποδεσμεύσει τη Γερμανία από την οικονομική κυριαρχία των εβραίων». Η ανθρωπότητα όμως φαίνεται να μην έχει πάρει το ιστορικό της μάθημα και να μην έχει αντιληφθεί πως οι κρίσεις, σε πολιτικό αλλά πρωτίστως σε οικονομικό επίπεδο, γενούν τις ακραίες τάσεις και δίνουν έρισμα για την ανάπτυξη αυτών ακριβώς των ιδεολογιών που οδηγούν στη βία και το αιματοκύλισμα.

Προφανέστατα η Ευρώπη δεν έχει να φοβηθεί πως η Ελλάδα θα την καθυποτάξει και θα την αιματοκυλίσει, όπως έκανε πριν από εβδομήντα χρόνια η Γερμανία. Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει επειδή το ελληνικό πολιτικό σύστημα συνήλθε από το λήθαργο και αντελήφθη τα επακόλουθα μιας ακραίας κοινωνικοοικονομικής κρίσης, αλλά απλούστατα γιατί η Ελλάδα δεν διαθέτει ούτε τη «μηχανή», αλλά ούτε και τη δυναμική και επιβλητική νοοτροπία του Γερμανικού έθνους.

Παρόλ’ αυτά, το αποτέλεσμα των χτεσινών εκλογών, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα των διαφόρων εκλογικών αναμετρήσεων που διεξάγονται τον τελευταίο καιρό στην ευρωπαϊκή ήπειρο, αποτελούν μια σοβαρή αιτία για αναψηλάφηση των πολιτικών που ακολουθούνται. Η αναγόρευση της αγοράς και της πρωτίστως εξυπηρέτησής της από το σύστημα σε κύριο και μοναδικό σκοπό της πολιτικής έχει ήδη επιφέρει ένα μεγάλο πλήγμα στη δημοκρατία. Η πολιτική όμως υπάρχει για να εξυπηρετεί τον άνθρωπο και η οικονομία, η χρηματοοικονομία της ανθρώπινης κοινωνίας, και οι αγορές, αποτελούν εργαλεία εξυπηρέτησης του ανθρώπου. Σήμερα όμως συμβαίνει το αντίθετο, ο άνθρωπος εξυπηρετεί τη χρηματοοικονομία και την αγορά. Έτσι καταλήξατε στο οξύμωρο, να έχετε μεν δημοκρατία, αλλά η πολιτική σας να είναι και να απαιτείται προκαθορισμένη από τις αγορές.

Οι πολιτικοί όμως οφείλουν σήμερα να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων, να αφήσουν τα παιδιάστικα πείσματά τους και να αποφασίσουν να ρυθμίσουν τη λειτουργία των «αγορών». Να τις ξαναβάλουν στη θέση του εργαλείου που ρυθμίζεται από τις πολιτικές και να τους αφαιρέσουν την δυνατότητα να παίζουν αυτές το ρυθμιστικό ρόλο. Αυτό θα ήταν ένα πρώτο βήμα για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στον κόσμο μας. Σε αντίθετη περίπτωση, η επάνοδος των ναζιστικών ιδεολογιών και ο κίνδυνος να ξαναζήσει ο πλανήτης ένα αιματοκύλισμα είναι πολύ πιθανή για το εγγύς μέλλον.

Στο εσωτερικό της «ψωροκώσταινας» βέβαια ο πολιτικός κόσμος φαίνεται αρκετά ταραγμένος και ίσως, με την κατάλληλη καθοδήγηση, καταφέρει να καταλάβει πόσο αρνητικές συνέπειες φέρνει στην κοινωνία η οικονομική δυσπραγία. Ήδη προσπαθεί να αρνηθεί τις συνομιλίες με τους νέους ενοίκους των εδράνων της βουλής, αλλά δεν θα αργήσει να καταλάβει πως τώρα που με τις πολιτικές που ακολούθησε τους έφερε εντός του οίκου της δημοκρατίας θα υποχρεωθεί και να τους ακούσει να ξεσκίζουν τ’ αυτιά του με τα παραγγέλματά τους. Ελπίζεις μόνο να μείνουν μέχρι εκεί, αλλά όλα επαφίενται στους υπάρχοντες πολιτικούς.

Τα κόμματα του κοινοβουλίου πιάστηκαν στα δίχτυα που τα ίδια ύφαιναν τόσον καιρό με τις συνεχείς ανασκευές του εκλογικού νόμου στα μέτρα του πρώτου κόμματος και του δικομματισμού. Άλλη μια απόδειξη του πόσο κοντόφθαλμα σκεπτόταν μέχρι σήμερα. Άντε να εξηγήσουν τώρα τα ανεξήγητα. Αντ’ αυτού βέβαια, ο πρωτεύσας τις εκλογές φαίνεται να αισθάνεται και μιλά ως κυρίαρχος, τέτοιες ψευδαισθήσεις δημιουργούν οι νόμοι εκτρώματα.

Η ελληνική πολιτεία χρειάζεται σίγουρα πολλές μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις, κανείς δεν το αρνείται αυτό. Το ζήτημα είναι «ποιές». Όσο η μονολιθική εμμονή της ήδη ακολουθούμενης πολιτικής παραμένει στο προσκήνιο πάντως καμία μεταρρύθμιση δεν θα δουλέψει. Καιρός να ξεκινήσουν λοιπόν μερικές αλλαγές, ξεκινώντας ίσως από την αποκατάσταση του νόμου εκτρώματος που με αλχημείες διπλασιάζει τις έδρες του πρώτου. Μετά, καλό θα ήταν να ξαναγραφτεί όλη η νομοθεσία του ελληνικού κράτους σε απλά και λιτά κείμενα, χωρίς παραπομπές και υποενότητες νόμων μέσα σε νόμους. Έτσι, μπας και κλείσουν και τα νομικά παραθύρια.

Πριν από αυτά όμως χρειάζονται δύο πράγματα. Πολιτική ωριμότητα για συνεργασία, πολιτική συνεργασία, όχι συνεργασία στα πλαίσια εφαρμογής προειλημμένων αποφάσεων, πολιτική συνεργασία που θα ξαναφέρει την πολιτική ως καθοριστικό και ρυθμιστικό παράγοντα, αποκαθηλώνοντας τις αγορές από την εξουσία, αλλά και πολιτική ωριμότητα παραδοχής πως ο νόμος έκτρωμα δεν μπορεί να ισχύει και συνεπώς, ακόμα και το ήδη υπάρχον αποτέλεσμα μπορεί να «μεταφραστεί» διαφορετικά, χωρίς μπόνους και επιβραβεύσεις, αλλά απλά, αναλογικά, ώστε το 20% των ψήφων να αντιστοιχεί και στο 20% των θέσεων του κοινοβουλίου. Η ωριμότητα όμως που χρειάζεται για το δεύτερο πέφτει μάλλον πολλή για την ελληνική πολιτική σκηνή των κοτζαμπάσηδων.

Όλα αυτά όμως για να γίνουν χρειάζονται πολιτικούς. Πολιτικούς με πι κεφαλαίο και όχι τεχνοκράτες. Οι δεύτεροι δεν μπορούν να κατανοήσουν τους πρώτους και πολύ καλά κάνουν, αν μπορούσαν δεν θα ήταν καλοί στη δουλειά τους, η οποία είναι να υπηρετούν τους πρώτους. Γι’ αυτό και οι δεύτεροι δεν μπορούν να αναλαμβάνουν την εξουσία. Ελπίζεις να το καταλάβουν και αυτό οι πολιτικοί αρχηγοί αν και όταν αποφασίσουν τη δομή της επόμενης κυβέρνησης. Γιατί το αυγό του φιδιού ήδη εκκολάπτεται.